Interview met de Trouw

Op naar 1 liter afval per jaar

Cokky van Limpt − 29/04/14

© Bram Petraeus. Emily-Jane Lowe. Haar blog over leven zonder afval heeft na een half jaar al 18.000 volgers.

De Baarnse Emily-Jane Lowe neemt het op tegen de weggooimaatschappij. Ze droomt ervan een winkel te openen waar alles onverpakt te koop is.

• Vooral voor de kinderen van zes, vier en anderhalf, wijzelf kijken nauwelijks televisie. We hebben ook geen smartphone of tablet in huis

In het begin 'voelde het wel een beetje raar' om met haar katoenen tasjes, doosjes en glazen potjes boodschappen te gaan doen. Maar inmiddels is het heel gewoon geworden voor de Baarnse Emily-Jane Lowe (34) om met een zelfgemaakte broodtas naar de bakker te lopen en haar koffiebus te laten vullen bij het koffiewinkeltje. Marktkooplui vullen haar potjes met abrikozen, noten en olijven alsof ze nooit anders hebben gedaan.

Opgevoed door milieukritische ouders uit de hippiegeneratie is liefde voor natuur en milieu haar met de paplepel ingegoten. Toen er als gevolg van de eerste uitbraak van BSE (gekkekoeienziekte) in Groot-Brittannië in de jaren tachtig bijna vierenhalf miljoen koeien moesten worden geruimd, werden haar ouders op slag vegetariër. Ook Emily, toen nog een baby, groeide vega op. Haar eigen gezin eet ook vegetarisch, al komt er voor manlief af en toe nog een stukje vlees op tafel.

"Ik ben altijd wel milieubewust bezig geweest," vertelt ze al koffiezettend, met baby Oliver op haar arm. "Ik fiets erg veel. We hebben wel een auto, maar die gebruiken we alleen als het nodig is. Mijn man is muzikant en moet voor zijn optredens soms naar uithoeken die met openbaar vervoer nauwelijks te bereiken zijn." In de kamer staat een tv'tje. "Vooral voor de kinderen van zes, vier en anderhalf, wijzelf kijken nauwelijks televisie. We hebben ook geen smartphone of tablet in huis." En evenmin een krant. "Dat is afval," grapt ze. De echte reden is "gebrek aan tijd".

Afval scheiden deed Emily Lowe natuurlijk allang: glas gaat in de glasbak, groente- en fruitafval en papier worden apart opgehaald. Maar, gedreven door haar 'passie voor natuur en milieu', wilde ze meer: niet alleen het boeltje keurig scheiden maar liefst zomin mogelijk troep produceren. "Ik streef naar een leven zónder afval."

Antiverpakkingsevangelie
Toen de gemeente Baarn een paar jaar geleden begon met het gescheiden ophalen van plastic en Emily Lowe al die volle zakken langs de straten zag staan, werd haar pas echt duidelijk hoeveel plastic afval we met z'n allen verzamelen. Een interview in het BBC-programma 'Breakfast News' met Bea Johnson over haar boek 'Zero waste home' opende Emily Lowe definitief de ogen voor haar eigen 'misselijkmakende' berg afval. "Zij zat daar in de studio met een weckpot van 1 liter voor zich op tafel. Daarin zat haar afval van een heel jaar! Ik heb onmiddellijk haar boek besteld, haar blog bekeken en mijn leven drastisch omgegooid."

• © Bram Petraeus. Lowe neemt glazen potten mee naar de markt.

• Waarom zit een bos wortels in plastic verpakt? Hoe vies kunnen ze zijn?

Met volle overgave volgt ze sindsdien de vijf basisprincipes van het 'antiverpakkingsevangelie' van Bea Johnson. Op z'n Amerikaans allitereren die principes mooi: refuse, reduce, reuse, recycle en rot. Oftewel: weigeren (van verpakkingen), verminderen, hergebruiken, recyclen en composteren.

"Het begint met weigeren. Plastic kun je natuurlijk beter inzamelen en recyclen dan weggooien, maar dan nog is dat niet milieuvriendelijk, want het plastic wordt eerst vervoerd met vervuilende auto's en daarna heb je chemicaliën nodig om van oud weer nieuw plastic te maken. De beste keuze is daarom om plastic en andere nutteloze verpakkingen níet te gebruiken. Waarom zit een bos wortels in plastic verpakt? Hoe vies kunnen ze zijn? Tomaten, fruit: ook verpakt. Waarom? Groenten en fruit horen niet verpakt te zijn."

Melkpakken en boterfolie
Emily Lowe zou alle Nederlanders wel van de daken willen toeschreeuwen hoe leuk het is om zo te leven als zij nu doet. En dat het ook helemaal niet moeilijk is om echt een verschil te maken voor het milieu. "Het stimulerende is dat je meteen resultaat ziet in je kliko. Het afval dat we nu nog produceren bestaat voornamelijk uit melkpakken, boterfolie en de plastic verpakking van wc-papier. Maar ja, ik wil toch wel graag mijn billen afvegen."

Melk is een gangbaar product in een jong gezin. Maar, in tegenstelling tot yoghurt en vla is uitgerekend die 'witte motor' niet verkrijgbaar in glazen flessen. Tot haar grote vreugde heeft ze daar sinds kort een oplossing voor. "Ik heb ontdekt dat je in Soest, bij biologisch-dynamische boerderij Het Derde Erf, verse rauwe melk kunt tappen. Daar fiets ik nu regelmatig heen om mijn flessen te vullen. Voor de zekerheid warm ik de melk wel op, in verband met mogelijke bacteriën. Ik heb er custardvla van gemaakt, havermoutpap en yoghurt."

Haar kruistocht tegen plastic afval begon met het zelf maken van katoenen tasjes. Een maattas voor brood, dat in die tas in de diepvries 'heerlijk vers' blijft, een tas voor groente en fruit, een aparte voor aardappelen en een grote shopper om alles in te kunnen stoppen, ook de glazen potjes en de bakjes die ze laat vullen in de natuurwinkel en op de markt. De stof voor haar tasjes komen bij de kringloop vandaan. Uit één dekbedovertrek haalt ze er heel wat.

Bestellingen uit België
Ze kreeg zoveel enthousiaste reacties dat Emily Lowe intussen een bescheiden handeltje in katoenen tasjes is begonnen. "Voor mensen die niet kunnen naaien. Begin dit jaar heb ik online gezet dat ik tasjes te koop heb en nu krijg ik zelfs uit België bestellingen. In de natuurwinkel in Baarn mag ik ook tasjes neerleggen voor de verkoop. Die maak ik van fairtrade biologisch katoen."

• © Bram Petraeus. Voedsel bewaart ze in zelfgemaakte katoenen maattasjes.

• Ik zou heel graag de eerste winkel in Nederland willen openen waar je alles onverpakt kunt kopen

Toen ze de strijd tegen de plastic tas had gewonnen, waren de schoonmaakmiddelen in huize Lowe aan de beurt. In de keukenkastjes stond glassex en dikbleek, schuurmiddel, afwasmiddel, antikalk en allesreiniger. "Toen dat allemaal op was, heb ik niets meer bijgekocht. Wel heb ik een paar spuitflessen bewaard. Daarin doe ik nu mijn zelfgemaakte allesreiniger. Voor het schoonmaken van het hele huis gebruiken we alleen natuurazijn, baking soda (natriumbicarbonaat) en marseillezeep."

Na de boodschappentas en het huishouden stapte Emily Lowe over op persoonlijke verzorging. "Zelf je deodorant, tandpasta en lippenbalsem maken, is goed voor het milieu, leuk en helemaal niet moeilijk. Je gebruikt er eenvoudige ingrediënten voor, zoals kokosolie, baking soda, maïzena en glycerine.

"Hoe ik aan al die kennis kom? Lang leve Google! Links en rechts heb ik informatie vandaan gehaald. Mijn tips en ideeën voor het huishouden, voor persoonlijke en baby- en peuterverzorging en mijn recepten staan nu verspreid over drie plaatsen op internet. Daarom wil ik graag een boek schrijven, waarin ik alle informatie kan bundelen. Het voelt super om bewust boodschappen te doen, zuiniger te leven, veel zelf te maken en geen voedsel weg te gooien. Ik wil heel Nederland vertellen dat leven zonder afval kan en dat je echt een verschil kunt maken."

Winkel
Omdat kinderopvang onbetaalbaar werd, is Emily Lowe anderhalf jaar geleden gestopt met haar werk als verpleegkundige. Daardoor heeft ze meer tijd dan toen ze nog een baan had. Toch hoeft leven zonder afval niet veel extra tijd te kosten, meent ze. "Je hóeft niet alles zelf te maken. Brood en koekjes kun je ook in een winkel kopen, als je ze maar in je eigen tasjes en doosjes vervoert. Ik ben meer tijd kwijt met het naaien van tasjes en het bijhouden van mijn blog dan met het huishouden."

Behalve een uitgever vinden voor haar boek hoopt Emily Lowe nóg een droom te verwezenlijken: "Ik zou heel graag de eerste winkel in Nederland willen openen waar je alles onverpakt kunt kopen."

Workshops
Sinds april geeft Emily Lowe workshops. Voor 15 euro leert ze je in een vrijdagochtend hoe je zelf deodorant, tandpasta en lippenbalsem kunt maken. In een tweede workshop onderwijst ze de kunst van het bijenwasdoeken maken. De 'bee's wrap', een katoenen doek met bijenwas en jojoba-olie, was lang alleen in de Verenigde Staten te krijgen. Bijenwasdoeken zijn een milieuvriendelijk alternatief voor plastic en aluminiumfolie. Je kunt er doosjes en potjes in de koelkast mee afdekken en er voedsel in bewaren. De doek kan worden gereinigd met koud water en een beetje zeep, gaat ongeveer tien maanden mee en kan daarna op de composthoop.

Emily in de media
Tips en ideeën van Emily Lowe over leven zonder afval zijn te vinden op haarblog, op Facebook  en hetkanwel.net. Het Vara-programma 'Kassa Groen' heeft opnames gemaakt bij de milieubewuste Baarnse, die in juni worden uitgezonden.

Zelf yoghurt maken
Van de vers getapte rauwe melk, die Emily Lowe ontdekte op een biologische boerderij in Soest, maakt ze behalve custardvla en havermoutpap ook yoghurt. Het recept: kook 1 liter volle (rauwe) melk, laat afkoelen tot 43 graden, doe er twee eetlepels oude yoghurt in, roer even door, giet het geheel in een voorverwarmde thermoskan, laat zes uur staan, en zie daar: een kan vol yoghurt. Schenk de yoghurt in een pot en bewaar in de koelkast.

• Volg Trouw op Facebook
• Volg Trouw op Twitter